BookStation

Αντίθετα με τη διεξοδική θεωρητική και νομολογιακή επεξεργασία των αξιώσεων χρηματικής ικανοποίησης και αποκατάστασης της περιουσιακής ζημίας του ζημιωθέντος σε περίπτωση προσβολής προσωπικότητας, άξια παρατήρησης είναι η δυσανάλογα ελλιπής επεξεργασία τόσο από τη θεωρία όσο και από τη νομολογία της αξίωσης απόδοσης του κατ? άρθρο 739 ΑΚ «κέρδους». Το κεντρικό ερώτημα του βιβλίου «Η Αξίωση Απόδοσης του Κέρδους στην Παράνομη Χρησιμοποίηση Εικόνας Προσώπου» είναι, εν προκειμένω, το εξής: Βρίσκει νομικό έρεισμα η απόδοση ενός οικονομικού αποτελέσματος («κέρδος»), το οποίο, ενώ παρήχθη μέσω της αξιοποίησης «ξένων» μέσων, ωστόσο δεν αποτελεί «ζημία» για το φορέα του δικαιώματος, καθόσον αυτός είτε δεν είχε την πρόθεση αξιοποίησής του είτε δεν διέθετε τις απαιτούμενες ικανότητες για την παραγωγή μιας υπεραξίας; Η νομοτυπική μορφή του άρθρου 734 ΑΚ μοιάζει να δίνει εμφατικά καταφατική απάντηση. 'Αξιο παρατήρησης είναι το γεγονός ότι ο νομοθέτης επιλέγει να κρίνει αποδοτέα όσα αποκτηθήκαν όχι από την ξένη υπόθεση -ως αυτοτελές μέγεθος- αλλά από τη διοίκηση αυτής. Ενόψει της ευρύτητας του πραγματικού της μη γνήσιας διοίκησης αλλοτρίων αλλά και της δυνατότητας αναζήτησης όχι ενός υποθετικού διαφυγόντος κέρδους ή μιας υποκείμενης σε συγκεκριμενοποίηση «εύλογης» χρηματικής ικανοποίησης, αλλά του «προϊόντος» της διοίκησης της «ξένης υπόθεσης», θα ανέμενε κανείς την τουλάχιστον- συχνή προσφυγή των διαδίκων στην υπό κρίση νομική βάση. H δικαστηριακή πρακτική όμως περιορίζεται κατά βάση στην κρίση επί της αξίωσης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, πίσω από την «απροσδιοριστία» της οποίας μοιάζουν να αντιμετωπίζονται ζητήματα κέρδους ή πλουτισμού του προσβάλλοντος. Στο πλαίσιο του βιβλίου «Η Αξίωση Απόδοσης του Κέρδους στην Παράνομη Χρησιμοποίηση Εικόνας Προσώπου», η εικόνα, ως ειδικότερη έκφανση του γενικότερου δικαιώματος στην προσωπικότητα, επιλέχθηκε ενόψει αφενός της αδιαμφισβήτητης ένταξής της στο προστατευτικό πεδίο του άρθρου 57 ΑΚ και αφετέρου λόγω του σαφώς οριοθετημένου περιεχομένου της. Είναι όμως σαφές ότι τα συμπεράσματα του βιβλίου θα μπορούσαν να μεταφερθούν mutatis mutandis και σε κάθε περίπτωση προσβολής κάθε άλλης έκφανσης του δικαιώματος στην προσωπικότητα. Η παρούσα προβληματική αποκτά ιδιαίτερη σημασία στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες βασικό κίνητρο του προσβάλλοντος ήταν η πρόθεση παραγωγής -και η παραγωγή- «ωφέλειας» και όχι η προσβολή της προσωπικότητας, η οποία εμφανίζεται ως αναγκαίο επακόλουθο, «παράπλευρη απώλεια» της δραστηριότητάς του. Η αντίθετη περίπτωση -δηλαδή η προσβολή ως αυτοσκοπός- αντιμετωπίζεται επιτυχέστερα με την αξίωση χρηματικής ικανοποίησης. Η ανάπτυξη των θεμάτων του βιβλίου χωρίζεται σε τρία κεφάλαια: Αρχικά παρατίθεται μια τυπολογία συχνά εμφανιζόμενων στην πράξη περιπτώσεων, η οποία καταδεικνύει τα προς επίλυση ζητήματα της παρούσας προβληματικής. Στη συνέχεια ακολουθεί η ανάλυση της νομοτυπικής μορφής της μη γνήσιας διοίκησης αλλοτρίων και η επεξεργασία των ειδικών ζητημάτων της προσβολής της εικόνας προσώπου (η διερεύνηση της έννοιας της «ξένης υπόθεσης», η διάκριση από τον αδικαιολόγητο πλουτισμό, η εφαρμογή του άρθρ. 739 ΑΚ στην αντισυμβατική διαχείριση της εικόνας κ.ά.). Τέλος, εξετάζονται τα ανακύπτοντα από την απόδοση του «κέρδους» ζητήματα αιτιότητας και αποδεικτικής δυσχέρειας και επιχειρείται η ανάδειξη της -δυνάμει ευρύτερων αξιολογήσεων του συστήματος του ΑΚ- ανάγκης επιμερισμού του προκύπτοντος «κέρδους» μεταξύ του κυρίου της υπόθεσης και του διοικητή αλλοτρίων.