BookStation

 O έρωτας βάζει δύσκολα στην Εκκλησία. Έβαζε στο παρελθόν, το κάνει και σήμερα. Παντού και πάντα εχθροί. Η συγκρότηση του εαυτού απαιτεί το γκρέμισμα του άλλου, του απέναντι, ο οποίος δεν είναι εγώ. Την εξαφάνιση της οποιασδήποτε ετερότητας. Αυτοί που θέλουν να καταλάβουν θα καταλάβουν, τους άλλους θα τους ξεπεράσει η εποχή. Και είναι αυτή η ζωή που δίνει νόημα στην ευστοχία, αλλά και δικαίωμα στην αστοχία. Η αληθινή Εκκλησία είναι εκείνος ο οίκος, που ως άλλη κιβωτός χωρά τα αχώρετα.

Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι; Το βιβλίο του Χρ. Σταμούλη, παρουσιάζεται σε μια στιγμή που η κρίση του οικονομικού συστήματος, οι κοινωνικές ανισότητες, η φτωχοποίηση και περιθωριοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, θέτουν εκ νέου τα ερωτήματα σχετικά με τα επιτεύγματα του πολιτισμού, αλλά και το ρόλο της Εκκλησίας στη δημόσια ζωή. Την εποχή των τεράστιων κοινωνικών ανισοτήτων, των μεταναστών και των προσφύγων, η Εκκλησία καλείται να αφήσει πίσω της τις φωνές του συντηρητισμού και να αναγνωρίσει στο πρόσωπο του ?λλου την εικόνα του Θεού αναδεικνύοντας την εσχατολογική προοπτική του Ευαγγελίου και διανοίγοντας το δρόμο για τη δημιουργική συμμετοχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη διαμόρφωση της ύστερης νεωτερικότητας. Ο Χρ. Σταμούλης, θεμελιώνει τις απόψεις του στην οντολογία της Εκκλησίας. Ακολουθώντας τη μέθοδο που προτείνει στην αρχή του βιβλίου του, σύμφωνα με την οποία η πράξη θα πρέπει να ακολουθεί την «αποκρυπτογράφηση » του καιρού μας, προχωρά στην ιστορική εξέταση των ζητημάτων φτάνοντας στην καρδιά του προβλήματος, στο οποίο απαντά με τρόπο θεμελιωμένο στη δογματική θεολογία της Εκκλησίας. Η οντολογία της Εκκλησίας γίνεται το μέτρο για την πράξη. Μια πράξη που οφείλει να αναγνωρίσει στο πρόσωπο του ?λλου την ελευθερία του αυτοπροσδιορισμού, ενώ θα πρέπει και η Εκκλησία να διατηρήσει το δικαίωμα του λόγου στη δημόσια σφαίρα. Η αναγνώριση της αλήθειας στο λόγο του ?λλου θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φονταμενταλισμού και θα προκρίνει μια διαδικασία αμφίπλευρης μάθησης. Η εκκοσμίκευση δεν θα πρέπει να έχει χαρακτήρα άρνησης του θρησκευτικού λόγου, αλλά συναίνεσης μεταξύ του θρησκευτικού και του κοσμικού λόγου. Ο Χρ. Σταμούλης, αντλεί από τις κοινωνικές επιστήμες, την ιστορία τη λογοτεχνία, τους Πατέρες, τη δογματική θεολογία, την Αγία Γραφή, προκειμένου να εξετάσει με πληρότητα τα ζητήματα που τον απασχολούν. Ο λόγος του ερμηνευτικός, ποιητικός και ταυτόχρονα συστηματικός, επιστημονικός, καταλήγει σε λόγο αποφατικό, κενωτικό, προκειμένου να χωρέσει και να προσλάβει τον ?λλο. Η ιστορική του προσέγγιση, διακρίνει τη συνέχεια στην ιστορία. Η πορεία της ιστορίας ειδωμένη, όχι στην προοπτική της ταχύτητας, αλλά στη μακρά διάρκεια, στη συνέχεια και στους αργούς ρυθμούς της μεταβολής. Η μελέτη του κινείται σε δύο άξονες: ένα συγχρονικό και διαχρονικό. Μέσα από την ιστορική αναδρομή, που πραγματοποιεί από το Διάταγμα των Μεδιολάνων το 313 και φτάνει μέχρι τη συγκρότηση του νεότερου ελληνικού κράτους, καταδεικνύει ότι η σχέση και η συμμαχία της Εκκλησίας με το κράτος μπορεί να της εξασφάλισε πόρους και αποδοχή, αλλά της στέρησε την ελευθερία, την προφητική φωνή και συχνά την οδήγησε σε συγκρούσεις και αντιπαλότητες, με στόχο και την συγκρότηση της δικής της εξουσιαστικότητας. Τελικά, η Εκκλησία πέρα από την εκκοσμίκευση και τους εξωτερικούς εχθρούς έχει να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς εχθρούς, τους θεματοφύλακες την ορθότητας, της ηθικότητας, της καθαρότητας που αποξενώνουν το λαό από το γεγονός της κοινότητας, προτάσσοντας το « ανέραστο της κλειστοφοβικής επάρκειας και αγοραφοβίας, που οδηγεί στην υποχώρηση της ανθρωπινότητας. Ο Χρ. Σταμούλης, στρέφεται κατά του ηθικισμού και του φονταμενταλισμού, που ζητά την εξόντωση του ?λλου και υποστηρίζει ότι η μόνη αμαρτία είναι η αποκοπή από τη κοινωνία με το Χριστό. Η εξορία του Θεού από τον παλμό της ζωής είναι το έγκλημα του σύγχρονου ανθρώπου. Η ερωτική συγκρότηση του βίου, η αποκατάσταση της σχέσης με το Θεό, δημιουργεί πολιτισμό. Η ανθρώπινη ελευθερία και η δημιουργικότητα αποτελούν τα ουσιαστικά και καθοριστικά στοιχεία που αναφέρονται στο κατ΄εικόνα. Ο άνθρωπος δημιουργεί τον πολιτισμό του, τις σχέσεις του και συγκροτεί το βίο του καθώς γίνεται και ο ίδιος δημιουργός. Ο πολιτισμός αποτελεί καρπό της ανθρώπινης προσπάθειας που αποκαλύπτει ή αποκρύπτει την αλήθεια του Ευαγγελίου. Η σάρκωση του Χριστού νοηματοδοτεί την ανθρώπινη ιστορία, αλλά και την ανθρώπινη δημιουργικότητα, τα έργα της οποίας καινοποιούνται με τη φανέρωση του σαρκωμένου Λόγου. Η Εκκλησία ευαγγελίζεται την ?νοιξη και αποτελεί την περιστερά της ιστορίας, καθώς μεταφέρει τα καλά νέα του ευαγγελίου. Η ιεραποστολή θέτει την Εκκλησία εντός του κόσμου. Εντός της πόλης, στη δημόσια πλατεία, όπου κηρύττει προς όλους το μήνυμα της επιστροφής και της σωτηρίας. Έτσι, και με τη διάκριση του δημόσιου από το κρατικό και του ιδιωτικού από το δημόσιο, η Εκκλησία βρίσκει να έχει λόγο στο δημόσιο χώρο. Η παρουσία της Εκκλησίας είναι βαθιά πολιτική. Το βιβλίο του κ. Σταμούλη αφιερώνεται στους ηττημένους , τους τσαλακωμένους και τους αβέβαιους. Ως κύριο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης αναγνωρίζεται η τραγικότητα της, η αδυναμία της, ο διχασμός και το «ρογμώδες», που συνιστά το ανθρώπινο. Ωστόσο, η δυνατότητα του κτιστού να αγγίξει το άκτιστο, η ενσάρκωση του Χριστού, η κοινωνία μαζί Του και η κλίση που απευθύνει από τα έσχατα, συνιστούν τη σωτηρία του ανθρώπου. Ο πολιτισμός, η ιστορία, η κοινωνία είναι τα πεδία, εντός των οποίων πραγματοποιείται η σωτηρία αυτή. Η θεολογική σκέψη σήμερα καλείται να ξεπεράσει την κλειστή πνευματικότητα της θρησκευτικής θεώρησης και να αναδείξει την εκκλησιαστική πρόταση, η οποία αναδεικνύει την εσχατολογική προοπτική, τη μεταστροφή της προσωπικής συνείδησης μέσω της μετάνοιας και συνακόλουθα τη συμμετοχή στο ιστορικό γίγνεσθαι, καθώς η ιστορία διαμορφώνεται ελεύθερα μέσα από την ανθρώπινη δράση.