BookStation

 Η σημασία της ελευθερίας στις επιλογές του ανθρώπου

«Είμαστε πραγματικά ελεύθεροι;». Αυτός είναι ένας διαχρονικός προβληματισμός για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως γλώσσας, θρησκείας και πολιτισμού. Στο ερώτημα αυτό προσφέρει ο Χριστιανισμός τις δικές του απαντήσεις, στηριζόμενος τόσο στη Βίβλο, όσο και στη φιλοσοφία.
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει με τρόπο συστηματικό τις θέσεις του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού (676-749) για την έννοια του αυτεξουσίου. Ειδικότερα επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήματα που σχετίζονται με την αυτεξουσιότητα του Θεού, του Χριστού, των
αγγέλων και των δαιμόνων, της κτίσης και των ζώων και κυρίως του ανθρώπου. Μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται οι απαντήσεις του Ιωάννη Δαμασκηνού στα ερωτήματα: «ποια είναι τα όρια και η σωστή χρήση του αυτεξουσίου, και ποιες οι συνέπειες;», «τι σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ? εἰκόνα και καθ? ὁμοίωσιν Θεού;», «τι είναι η αμαρτία και τι η κόλαση;», «είναι ο Θεός τιμωρός;», «έχει εξουσία ο διάβολος πάνω στον άνθρωπο και την κτίση;», «ποια η διαφορά μεταξύ πρόγνωσης και προορισμού;», «που οφείλονται το κακό, η φθορά και ο θάνατος, και ποια η δυνατότητα υπέρβασής τους;».

Ο λόγος που επιλέχτηκε από τον συγγραφέα ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός είναι γιατί αποτελεί έναν από τους κορυφαίους ιστορικούς και συστηματικούς θεολόγους του δόγματος της Χριστιανικής Εκκλησίας, ο οποίος ουσιαστικά συνοψίζει με τρόπο δυναμικό την προγενέστερή του παράδοση και ως εκ τούτου δίνει με σαφή τρόπο μια ολοκληρωμένη εικόνα της εξέλιξης και διαμόρφωσης της χριστιανικής θεολογίας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' Ο ΘΕΟΣ 1. Το αυτεξούσιο του Θεού.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β' ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ 1. Το αυτεξούσιο των αγγέλων 2. Το αυτεξούσιο των δαιμόνων, α. Η γένεση της αμαρτίας, β. Η εξουσία των δαιμόνων πάνω στον άνθρωπο.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ' Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ. 1. Φιλοσοφική κατοχύρωση του αυτεξουσίου του ανθρώπου. 2. Βιβλική κατοχύρωση του αυτεξουσίου του ανθρώπου. α. Ο άνθρωπος, β. Σύνδεση αυτεξουσίου και «κατ' εἰκόνα», i. Το «κατ? εἰκόνα» και «καθ' ὁμοίωσιν» Θεού στον άνθρωπο. ii. Σύγκριση ανθρώπου και αγγέλων ως προς το «κατ' εἰκόνα», γ. Ο τόπος άσκησης του αυτεξουσίου των πρωτόπλαστων. i. Το δέντρο της ζωής. ii. Το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, δ. Οι συνέπειες της αυτεξούσιας επιλογής των πρωτόπλαστων, i. Η απόκτηση της γνώσης του καλού και του κακού'-Η επίγνωση της «οικείας φύσης» - Η αναγνώριση του μεγαλείου της κτίσεως,  ii. Η απομάκρυνση από την πηγή της ζωής  -Το πρόβλημα της φθοράς και του θανάτου, iii. Ο αγώνας για τη ζωή και η σύγχυση της κριτικής ικανότητας, iv. Η γένεση του γνωμικού θελήματος και η απομάκρυνση από το «κατά φύσιν» στο «παρά φύσιν»-Το «φυσικό θέλημα» («θέληση») - Η «ζωτική και αισθητική ορεκτική ικανότητα» («όρεξη») - Η βούληση και οι λοιποί όροι- Το γνωμικό θέλημα, v. Η δημιουργία της γυναίκας,  ε. Συμπεράσματα, 3. Ο λόγος ύπαρξης του αυτεξουσίου και η σύνδεσή του με την κτιστότητα και τρεπτότητα των όντων, 4. Τα όρια δράσης του αυτεξουσίου, 5. Η πρόνοια του Θεού σε σχέση με το αυτεξούσιο του ανθρώπου, 6. Η διαφορά μεταξύ πρόγνωσης και προορισμού, 7. Η ορθή χρήση του αυτεξουσίου, α. Η άσκηση της αρετής, β. Η εξουσία στα φυσικά και αδιάβλητα πάθη, γ. Η μετάνοια, 8. Η κατάληξη των αυτεξούσιων επιλογών του ανθρώπου,  α. Ο θάνατος και η ανάσταση, β. Η Τελική Κρίση,  γ. Είναι ο Θεός τιμωρός;, δ. Ο λόγος της δημιουργίας των αμαρτωλών, 9. Συμπεράσματα για το αυτεξούσιο του ανθρώπου.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' Ο ΧΡΙΣΤΟΣ  1. Το αυτεξούσιο του Χριστού.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ E' Η ΚΤΙΣΗ 1. Η κτίση πριν την πτώση,  2. Η κτίση μετά την πτώση, 3. Η «λίαν καλή» δημιουργία της κτίσεως,  4. Η εξουσία της κτίσεως πάνω στον άνθρωπο, 5. Είναι η κτίση αυτεξούσια;, 6. Η θέση της κτίσεως στα έσχατα, α. Η ανακαίνιση της κτίσεως, β. Η κοινή πορεία κτίσεως και ανθρώπου, γ. Είναι η κτίση απλά ένα εργαλείο;, δ. Συμπεράσματα, 7. Επίλογος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ, ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ,  ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.

Ο Χαρίδημος Κουτρής γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., από όπου έλαβε με άριστα το δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στον κλάδο της Συστηματικής Θεολογίας με ειδίκευση στη Δογματική. Είναι επίσης Διδάκτωρ του Τμήματος Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Durham στη Δογματική και Συμβολική Θεολογία, και στην Ιστορία των Δογμάτων. Έχει πολυετή ερευνητική και διδακτική εμπειρία στο Πανεπιστήμιο του Durham και έχει διδάξει τα μαθήματα «Δογματική της Αρχαίας Εκκλησίας: Τριαδολογία και Χριστολογία», « Εισαγωγή στην Ιστορία του Χριστιανισμού», « Ο Χριστιανισμός στο ιστορικό, πολιτιστικό και κοινωνικό του πλαίσιο», «Χριστιανική Θεολογία: Βασικά Ερωτήματα», « Ο Θεός και το κακό», και «Πνευματικότητα, Θεολογία και Υγεία» αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές από φοιτητές και συναδέλφους. Έχει διατελέσει καθηγητής Θρησκευτικών στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Μεταπτυχιακών του Α.Π.Θ. Κατέχει πτυχία αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών και γερμανικών, και έχει συγγραφικό έργο στα ελληνικά και στα αγγλικά. Παράλληλα, έχει μεταφράσει τις «Πολιτικές ιδεολογίες» του Andrew Heywood και το « Για ένα παγκόσμιο κοινωνικό συμβόλαιο» του David Held.