BookStation

Απόθεμα:δύο αντίτυπα

Οἱ γραπτές πηγές Τά θέματα πού θά διαβάσουμε στήν συνέχεια, πραγματεύονται τό ἅλμα τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό σκότος στό φῶς, ἀπό τή νύχτα στήν ἡμέρα, εἶναι ὁ αὐγερινός τῆς δικῆς μας ζωῆς. Aς τά διαβάσουμε μέ εὐλάβεια, σάν φόρο τιμῆς σέ αὐτούς τούς ἀνθρώπους πού ὅλοι ἐμεῖς εἴμαστε ἡ συνέχειά τους, γιατί ἀξίζουν κάθε τι΅ῆς. Ὄχι μόνο γιά ὅσα μᾶς ἔδωσαν, μά ἀκόμα καί γιά ὅσα δέν μπόρεσαν νά μᾶς δώσουν. Ὄχι γιατί δέν τό θέλησαν, μά διότι οἱ συνθῆκες τοῦ βίου τους δέν τούς τό ἐπέτρεψαν.

Ἀπό αὐτά τά ἀρχεῖα περνᾶμε ὅλοι ἐμεῖς σάν ἕνας. Δέν ὑπάρχουν σέ αὐτά δια­χωριστικές γραμμές, δέν ὑπάρχει τό κήρυγμα τοῦ παπᾶ, οὔτε ὁ ψευδής λόγος τοῦ πολιτικοῦ. Ἄν αὐτά τά ἀρχεῖα μποροῦν ἐν τέλει νά μᾶς διδάξουν κάτι, αὐτό εἶναι μόνο ἡ ἀγάπη ὅλων ἐκείνων τῶν χωρικῶν γιά τήν κοινωνία τους πού ἐμεῖς λέμε μέ ταπεινότητα πώς ἦταν οἱ δικοί μας ἄνθρωποι.

Τά Τοπωνύμια στό Ψάρι Ἡραίας

ἀπό γραπτές καί προφορικές πηγές

Τοπωνύμια (ὀνόματα τόπων), ἤ ἄλλως, ὀνόματα ἐπί τούς ἐδάφους. Εἶναι αὐτά πού ἔδωσε ὁ ἄνθρωπος σέ κάθε πτυχή τοῦ βίου του καί χρειάστηκε νά ὀνομάσει τήν πόλη, τήν κώμη, τό χωριό, τά βουνά, τούς κάμπους, τούς ποταμούς, τά ρέματα, τίς κοιλάδες, τά μονοπάτια, τίς λίμνες, τούς λοφίσκους, κάθε μορφολογία τοῦ γεωγραφικοῦ ἀνάγλυφου. Γιά νά τό κάνει αὐτό, τοποθέτησε τόν ἑαυτό του στό κέντρο τοῦ χώρου καί χάραξε ὀνόματα. Καί τά ὁριοθέτησε.

Τό κάθε τοπωνύμιο ἔχει ἀπό πίσω του μία ἱστορία νά μᾶς διηγηθεῖ, ἀπό τόν ἱδρώτα τοῦ ἀγρότη, τόν μόχθο τοῦ κτηνοτρόφου, τόν φόβο τοῦ στρατιώτη, τήν προκατάληψη τοῦ κατοίκου. Ἱστορεῖ βίο παλιότερο, φανερώνει δοξασίες, μιλᾶ γιά τήν ἀνθρώπινη πορεία καί τίς ἐκφάνσεις της μέ τόν δικό του τρόπο, ἀθόρυβα. Ἄν σταθοῦμε πίσω ἀπό ἕνα τοπωνύμιο, ἄν καταφέρουμε καί διώξουμε τήν ἀχλύ τοῦ χρόνου ἀπό πάνω του, ἄν ἀποκρυπτογραφήσουμε τήν ἐμπειρία του, τότε, γινόμαστε μέρος του. Εἴμαστε ἐμεῖς μέσω τῶν προγόνων μας πού γυρίζουμε τόν τροχό πρός τά πίσω, ὄχι ἀπό νοσταλγία γιά κάτι πού πέρασε κι ἔγινε παρελθόν, ὄχι, τόν γυρίζουμε γιά νά ἀντιληφθοῦμε τήν ἐξέλιξη τῆς ζωῆς, γιά νά πορευθοῦμε πρός τά ἐμπρός ἔχοντας τή γνώση τήν παλιά.

Τό τοπωνύμιο ἀποκαλύπτει τήν ἴδια τήν ζωή. Τήν διδάσκει. σφυρηλατεῖ τόν χαρακτήρα μέσα ἀπό τήν ἐμπειρία πού κληρονομήσαμε, τό ταπεινό στό ἔδαφος ὄνομα, εἶναι ἡ μεγαλειώδης καταγραφή τῆς ἀνθρώπινης ἀνηφοριᾶς. Τό τοπωνύμιο δρᾶ ψυχολογικά διαφορετικά γιά τόν καθένα. Δίνει οὐσιαστική πάλη μέ τή σκληρή φύση, μέ τό κυνήγι τῆς ἐπιβίωσης. Ἡ πεζούλα στό βουνό, ἁρματωμένη ἀπό ξερολιθιές γιά νά ἀντέχει τό ἔδαφός της, ἔχει ὄνομα, προσφέρει τροφή, βγάζει στάρι, καλαμπόκι, σίκαλη, θρέφει τήν οἰκογένεια, τήν κοινότητα.

Περιεχόμενα Πρόλογος............................................................................. .........11

Εἰσαγωγή............................................................................. .........13

Ἡ θέση στόν χῶρο - τό ὄνομα..................................................... 17

Οἱ ἀσχολίες τῶν κατοίκων............................................................. 23

Τά ζῶα.............................................................................................25

Οἱ συνθῆκες ζωῆς........................................................................... 26

Οἱ γραπτές πηγές............................................................................ 33

Δημογραφικά στοιχεῖα - Ὀθωμανικά Κατάστιχα 1461-1574.......... 34

Μητρῶο Ἀρρένων 1844-1924........................................................ 40

Βιβλίο Πρακτικῶν 1925-1933........................................................ 45

Τά Τοπωνύμια στό Ψάρι ἀπό γραπτές καί προφορικές πηγές........113

Λεξικό Τοπωνυμίων.......................................................................117

Ἀεροφωτογραφία Γ.Υ.Σ..................................................................156

Ἡ αἱρετική ἄποψη γιά τό Ψάρι.......................................................158

Ἐπίλογος........................................................................................161

Παραρτήματα................................................................................ 163

Βιβλιογραφία................................................................................. 169

Εὑρετήριο...................................................................................... 173